Colloquium
Levensfilosofie
Het tragische als grondtrek van het leven en de religieuze dimensie van de Griekse tragedie
Het tragische vormt een grondtrek van ons bestaan. Het wijst op de onontkoombare spanning tussen menselijke vrijheid en de grenzen die het lot, de tijd en de sterfelijkheid stellen. De Griekse tragedie is een articulatie van deze ervaring. Zij was niet enkel een esthetisch gebeuren, maar was in wezen een religieuze handeling waarin de gemeenschap haar verhouding tot het goddelijke doordacht en doorleefde. Het tragische werd zo tot een moment van openbaring: de mens herkende zichzelf in de paradox van principieel onbegrensde handelingsmogelijkheden waarbinnen een begrensde keuze moet worden gemaakt, waarmee begrenzingen juist in gang worden gezet. Een filosofische en religiewetenschappelijke herontdekking van het tragische als grondtrek van het bestaan en de religieuze dimensie van de Griekse tragedie greep plaats in de 19e en 20e eeuw. De Griekse tragedie laat zich dan lezen als een openbaring van de spanning tussen leven en dood, orde en chaos, mens en god, individu en gemeenschap. Hoe Hegel, Nietzsche en Kerényi de dialoog aangaan met deze thematiek, daarover buigen we ons tijdens dit symposium.
Eerst bespreekt Paul Cobben hoe de Griekse tragedie, met name Sophokles’ Antigone, in belangrijke mate het denken van Hegel heeft bepaald. Vervolgens verkent Joris Ravende religieuze context van de Griekse tragedie in het algemeen en de Antigone in het bijzonder aan de hand van Kerényi’s duiding van de mythe en cultus rondom Dionysus. Tot slot belicht Jesse Doornenbal Nietzsches interpretatie van de Griekse tragedie en Zarathoestra als ‘profeet van Dionysus’.
Wat leert de filosofie van Levinas ons over vriendschap? Hoe verbindt Kierkegaard de angstaanjagende ervaring van leegte met de mogelijkheid van ware vrijheid?
Het doel van het Colloquium Levensfilosofie is om, verspreid over het academische jaar, vijf extra-curriculaire minisymposia te organiseren over verschillende filosofisch en maatschappelijk relevante thema’s. Daarbij staat de dialoog over de ethische, existentiële en spirituele aspecten van deze thema’s voorop.
Het Colloquium Levensfilosofie is tevens bedoeld als brug tussen de academische filosofie en de samenleving. Het is een laagdrempelig platform voor studenten, docenten en belangstellenden van buiten de universiteit.
De bijeenkomsten zijn gratis toegankelijk en vinden op vrijdagmiddagen plaats in een van de zalen van de Universiteit Leiden. In de regel zijn er twee of drie sprekers en een dagvoorzitter.
De aankondigingen van de mini-symposia worden vermeld op deze website. U kunt de aankondigingen ook per e-mail ontvangen; meld u aan voor de nieuwsbrief.
Het Colloquium Levensfilosofie is opgericht in 2002. Het is voortgekomen uit een initiatief van dr. Gerard Visser die van 1985 tot 2015 medewerker cultuurfilosofie was aan het Instituut voor Wijsbegeerte van Universiteit Leiden. Het Colloquium Levensfilosofie bestaat thans uit:
Dr. Bert van den Bergh
André van Delft MA, MSc
Prof. em. dr. Hans Gerding
Dr. Joris D. Raven
Dr. Gerard Visser
